Jak powstają skrzypce?

Lutnik jest specjalistą od budowy i naprawy instrumentów strunowych, w tym skrzypiec. Zawód wykonują pasjonaci, którzy kochają to, co robią. Każdy instrument wychodzący spod ręki lutnika jest wykonywany ręcznie, więc nie ma dwóch tych samych skrzypiec. Z tego właśnie powodu zawodowi muzycy zamawiają skrzypce czy inne instrumenty, bo są niepowtarzalne, oryginalne i mają niepowtarzalne brzmienie. Skrzypce są więc jedyne w swoim rodzaju, bo wykonywane tylko dla nich. Instrument rodzi się w głowie lutnika, ale nigdy nie wie dokładnie, kiedy będzie gotowy. Niekiedy trwa to nawet kilka lat. Każdy specjalista ma unikalny przepis na produkcję jak Jacek Siwica z Pracowni Lutniczej.

Sekret produkcji skrzypiec.

Lutnik, zanim przejdzie do produkcji, projektuje instrument. Końcowy efekt wykonania instrumentu zależy przede wszystkim od drewna, ale i dokładności wykonania, oraz włożonego „serca” przez lutnika. Specjalista używa drewna, które leżakuje od 6 do 10 lat. Musi być idealnie wysuszone. Płyta spodnia, boczki i szyjka wykonywane są z drewna jaworowego, natomiast wierzchnia warstwa jest ze świerku rezonansowego. Świerk rośnie w najwyższych partiach gór. Gleba i warunki atmosferyczne sprawiają, że wzrasta wolniej, dzięki czemu ma bardzo gęste przyrosty, dające najlepszy rezonans. Z najlepszego kawałka świerku wykonuje się mały kołek – duszę, przenoszący drgania z płyty górnej na dolną. Lutnik sprowadza drewno także z Włoch, z tych miejsc, z których pozyskiwali drewno dawni włoscy lutnicy.

Produkcja skrzypiec.

Lutnik wybiera drewno, model i kolor. Wykrawa i rzeźbi płytę wierzchnią, spodnią i boczki, wyginając na formie, a pod wpływem temperatury formułuje kształt skrzypiec. Następnie skleja pudło i szyjkę, kołki i poleruje hebanową podstrunnicę. W środku umieszcza duszę i pokrywa lakierem. Proces produkcji nie jest taki prosty, jak się nam wydaje. Lutnik musi być osobą bardzo dokładną, bo tego wymagają instrumenty. Wykonywanie skrzypiec jest bardzo pracochłonne. Produkcja skrzypiec przed lakierowaniem trwa od 4 do 6 tygodni. Samo lakierowanie to kolejne 4 tygodnie. Lutnik stosuje lakiery spirytusowe oraz olejne, które nadal stanowią główną grupę. Własna lub dawna receptura zapewnia doskonałą jakość instrumentom, chroniąc powierzchnię skrzypiec przed szkodliwymi warunkami zewnętrznymi.

Barwniki.

Oprócz lakierów lutnik stosuje barwników pochodzenia roślinnego, mineralnego i zwierzęcego. Są to wyciągi spirytusowe m.in. z kory, pnia, kwiatów, liści, korzeni, skorup owadów i minerałów. Stosowane są także wiórki np.: kampeszu, drewna sandałowego, szafranu, ratanii, kurkumy, marzanny farbierskiej, korpusy owada czerwca kaktusowego, czerwca polskiego oraz koszenili czerwonej barwy. Lutnik korzysta również z barwnych żywic takich jak np.: smocza krew pochodząca z Borneo i Sumatry czerwonego koloru, gumi gutta, żółto-złocista żywica, brunatna żywica aloesu i barwniki mineralne z asfaltu, katechu, ziemi kasselskiej.

Narzędzia.

Lutnik do produkcji instrumentu używa dłuta, strugi, pilniki, tarniki oraz inne narzędzia i przyrządy. Produkcja nie jest prosta, gdyż materiał niemal zawsze stwarza jakieś nowe, niespotykane problemy. W zasadzie od wieków nic się nie zmieniło, a jedynie zostały unowocześnione narzędzia do produkcji, które niekoniecznie bardziej ułatwiają pracę. To, co jest najważniejsze i najpewniejsze, to ręce, doświadczenie i intelekt lutnika. Specjalista jest artystą, który pasjonuje się tym, co robi. Bez zaangażowania, żadne instrumenty nie miałyby odpowiedniego dźwięku, na nic zdałyby się wszystkie narzędzia. Jak wiemy, wiele skrzypiec liczących sobie kilka wieków do dziś wygrywa przepiękne melodie, im żaden czas nie zaszkodził.